Ventilatie in evenementenlocaties: better safe than sorry...
EVENEMENTEN CORONA SUPERSPREAD - Maurice de Hond waarschuwde eerder al op EventBranche.nl voor het gevaar van de superspread events. Bij dergelijke (meest) indoor bijeenkomsten ontstaan virus-brandhaarden waar grote percentages mensen besmet raken. De theorie wordt nog altijd niet overal omarmd, maar met de verruiming ook voor onze branche, is ons devies: better safe than sorry!
Zonder ook maar een poging te doen om in de schoenen van virologen en wetenschappers te gaan staan: sinds het interview met Maurice de Hond hebben we goed gekeken naar hoe de discussie verschoven is. Steeds vaker komt het onderwerp aerosolen/aerosols voorbij. Het RIVM bericht hier inmiddesl als volgt over:
RIVM
Ondanks dat het nieuwe coronavirus nog een vrij nieuw virus is waarvan nog lang niet alles bekend is, weten we dat andere mensen vooral via de wat grotere druppels besmet worden. De grote druppels komen niet zo ver (zelden verder dan 1,5 meter). Het is op dit moment niet duidelijk of de kleine druppels (aerosolen) die in de lucht blijven hangen een rol spelen bij de verspreiding van het nieuwe coronavirus. Mochten ze een rol spelen in de verspreiding, dan is dit een minder belangrijke verspreidingsroute dan van de grotere druppels. Het beeld van de verspreiding van het coronavirus is hetzelfde als dat van andere virussen die door grote druppels worden overgedragen.
Daaruit trekt het RIVM de volgende conclusie: 'Het nieuwe coronavirus lijkt zich niet via ventilatiesystemen (zoals aircosystemen) te verspreiden (Lees de onderbouwing 'Aerogene verspreiding SARS-CoV-2 en ventilatiesystemen' en ‘Ventilatie en COVID-19’). Het lijkt erop dat het virus wel in de fijne kleine druppeltjes kan zitten, maar dat de hoeveelheid virus daarin meestal niet voldoende is om iemand te infecteren.'
In de onderbouwing gaat het RIVM verder in op de aerosolen en de kans van besmetting in locaties:
Er is een aantal publicaties verschenen over locaties buiten het ziekenhuis waarbij niet uit te sluiten was dat een persoon met COVID-19 via aerogene transmissie andere personen heeft besmet (Brurberg, 2020; Wang et al, 2020; Lu et al., 2020). Op die beschreven locaties is echter transmissie via druppel of indirect via contact met besmette voorwerpen/oppervlaken ook een mogelijke route geweest. Onderzoek naar de verspreiding van SARS-CoV-2 op het cruiseschip Diamond Princess wijst uit dat verspreiding op het schip heeft plaatsgevonden via direct contact en oppervlakken en dat de airconditioning geen rol heeft gespeeld in de verspreiding (Xu et al., 2020, niet peer reviewed).
In welke mate dragen ventilatiesystemen bij aan aerogene verspreiding?
Uit de studie van Xu et al. (2020) bleek het ventilatiesysteem van het cruiseschip de Diamond Princess geen rol te spelen in de verspreiding. Lu et al. (2020) stellen dat mogelijk transmissie heeft plaatsgevonden door de airconditioning, maar door de opzet van de studie kunnen andere routes niet worden uitgesloten. Vooralsnog is daarom de conclusie dat de rol van deze installaties in de verspreiding van SARS-CoV-2 nog niet opgehelderd is, maar dat dit geen rol lijkt te hebben gespeeld in de epidemie en dat er geen reden is het huidige beleid aan te passen.
Om tot slot een eindconclusie voor evenementenlocaties te komen, door het stellen van onderstaande vraag:
Zijn aanvullende maatregelen aan ventilatiesystemen in gebouwen noodzakelijk?
Nee, op basis van de huidige inzichten zijn aanpassingen van ventilatiesystemen niet nodig. De geldende richtlijnen en onderhoudsinstructies kunnen worden gevolgd. Het is wel van belang dat er mogelijkheden zijn om te ventileren; goed ventileren is nodig voor het verversen van de lucht en draagt bij aan een prettig en gezond binnenklimaat.
Maurice de Hond
Daar tegenover staan geluiden, inzichten, visies en onderzoeken uit het buitenland en in Nederland voornamelijk geuit en gedeeld aan de hand van de wetenschappelijke onderbouwing van Maurice de Hond. De data-analist zette diverse onderzoeken op een rij, zette vraagtekens bij de data analyses en de bijhorende maatregelen van de overheid en zette dat in de context van sterftecijfers. En dan ontstaan grote vraagtekens bij het gevoerde beleid en lijkt de verspreiding via aerosolen op zijn minst aanneembaar. De Hond draagt krachtig bewijs aan voor 'aerosols' als dé verspreidingsversnellers. Het zou natuurlijk heel goed zijn om voor goede ventilatie te zorgen, ook binnen evenementenlocaties, om te voorkomen dat een evenement weer een brandhaard zou kunnen worden. Goed om te weten dat binnen de lobby van het Eventplatform hier ook open over gesproken wordt. Better safe than sorry lijkt het devies, maar Maurice de Hond gaat een stap verder:
'Voor de eventbranche geldt eigenlijk het tegenovergestelde van wat nu wordt aangekondigd: als eerste kunnen namelijk de buiten events weer van start. Die kunnen gewoon doorgaan, natuurlijk moet je oppassen met zingen of schreeuwen dicht bij elkaar, of het toiletbezoek, maar het kan gewoon doorgaan. Het wordt pas oppassen en echt een probleem als aerosols hun gang kunnen gaan. Deze kleine microdruppels dalen namelijk niet snel neer, zeker niet binnen 1,5 meter, maar ze dwarrelen door de lucht. Vooral bij slecht geventileerde ruimtes. Daarom is het risico op verspreiding met deze microdruppels het kleinst bij locaties met een hoog plafond én met luchtafzuiging in het plafond. Zorg voor afzuiging, tocht, ventilatie. Probeer de buitensituatie te imiteren.'
Onder meer de New York Times publiceerde al meerdere artikelen met interviews met tientallen wetenschappers die de rol van aerosollen, bij het verspreiden van het COVID-19 virus indoor, benadrukken. Daarbij worden steevast de woorden superspread events en ventilatie gebruikt. De WHO weerlegt het geluid door te concluderen dat het wetenschappelijke bewijs afdoende is om beleid op te maken. Toch lijkt de discussie steeds iets meer te verschuiven naar een soort van better safe than sorry conclusie. De vele links naar wetenschappelijke onderzoeken op Maurice.nl, die het uitpluizen meer dan waard zijn, hebben ons doen besluiten om in die lijn de volgende tips van Maurice.nl te delen:
- Zorgen dat de lucht in een ruimte zoveel mogelijk wordt ververst. Dan worden de virusdeeltjes verdreven. Dat kan door goede ventilatie (ramen/deuren tegen elkaar open en/of een HVAC-systeem die veel verse lucht naar binnenhaalt).
- Aan een HVAC-systeem iets toevoegen waardoor het virus uit de lucht wordt gehaald: filters of andere hulpmiddelen.
- Als het bovenstaande niet (goed) kan, dan ervoor zorgen dat de aanwezigen in een besloten ruimte geen of weinig aerosols de lucht in brengen. Dat betekent restricties toepassen ten aanzien van het zingen/schreeuwen/ luid praten en/of mondbescherming dragen.
- Niet te lang in die ruimte verblijven en (zeker als je tot een kwetsbare groep behoort) zelf wel mondbescherming dragen.
- Uit onderzoek blijkt ook dat als in die ruimte de relatieve luchtvochtigheid ergens tussen de 40% en 60% is, het virus het kortst in de lucht blijft zweven. Dit is o.a. op deze site te zien waar doktoren oproepen om deze luchtvochtigheid aan te houden.
Belangrijk is hierbij wel in beschouwing te nemen dat het gevaar alleen maar kan ontstaan als er iemand aanwezig is die besmettelijk is. Dat is dus iemand die zelf besmet is, wellicht asymptomatisch, maar die zich blijkbaar goed genoeg voelt om niet thuis te blijven.
Tot slot nog een bijzondere online database waar een overzicht te vinden is van superspread events over de hele wereld. EventBranche.nl haalde de 10 vermelde Nederlandse events uit het document. In het overzicht is de 4e kolom het aantal besmettingen dat er volgens dit overzicht uitvoort is gekomen. Initiatiefnemer van het overzicht Koen Swinkels werkt onder meer samen met de London School of Hygiene and Tropical Medicine:
>> In dit artikel een overzicht van bronnen en onderbouwing van Maurice.nl
